Γράφει ο Παναγιώτης Θεοδωρίδης, Επιστημονικός Συνεργάτης της Athens Diabetic Foot Team, Στρατιωτικός Ιατρός
Ως χρόνια έλκη μπορούν να οριστούν αλλοιώσεις των άκρων που εντοπίζονται κυρίως στο δέρμα και το χόριο και οι οποίες δεν ακολούθησαν την κανονική επουλωτική διεργασία. Οι ασθενείς έχουν χρόνιο πόνο στα πόδια, οίδημα/πρήξιμο στην περιοχή του έλκους, ερθρότητα από τη φλεγμονή και κακή καθημερινή ποιότητα ζωής. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μην αποκατασταθεί η ανατομική και λειτουργική ακεραιότητα του άκρου εντός χρονικού πλαισίου τεσσάρων έως έξι εβδομάδων. Διάφοροι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου βακτηριακού φορτίου, μπορούν να καθυστερήσουν την επούλωση των πληγών. Τα έλκη αυτά αποτελούν ένα μείζων θέμα για τη δημόσια υγεία δεδομένου ότι ένα ποσοστό άνω του 60% του κόστους της φροντίδας στο σπίτι αφορά την περιποίηση τέτοιου είδους βλαβών. Επιπλέον, η παρατεταμένη και υπερβολική χρήση αντιβιοτικών συστηματικά οδηγεί σε ανεπιθύμητες παρενέργειες και προάγουν την εμφάνιση ανθεκτικών βακτηρίων. Μια εναλλακτική προσέγγιση για τον περιορισμό του σχηματισμού βακτηρίων και της εξάπλωσης της μόλυνσης στο βαθύτερο τμήμα του ιστού είναι η έγκαιρη και συνετή χρήση τοπικών αντιμικροβιακών παραγόντων. Τέτοιοι αντιμικροβιακοί παράγοντες που έχουν χρησιμοποιηθεί τα τελευταία χρόνια είναι η χλωρεξιδίνη, η ιωδιούχος-ποβιδόνη και οι επίδεσμοι αργύρου. Ωστόσο, τα οφέλη από τη χρήση αυτών των παραγόντων είναι αμφίβολα.
Εικόνα: Θεραπεία έλκους στην φτέρνα/πτέρνα διαβητικού ασθενούς με τη χρήση του ειδικού επιθέματος πολυεξανίδης σε συνδυασμό με επαναιμάτωση
Στην φαρέτρα αυτών των παραγόντων έρχεται να προστεθεί ένας νέος, το διγουανίδιο του πολυεξαμεθυλενίου (Polyhexamethylene Biguanide ,PHMB). Το PHMB ή πολυεξανίδη υπήρχε εδώ και αρκετά χρόνια και χρησιμοποιήθηκε ως απολυμαντικό σε πισίνες και διαλύματα φακών επαφής, καθώς και ως συντηρητικό στα καλλυντικά. Πρόσφατα, το PHMB έγινε διαθέσιμο ως αντιμικροβιακός παράγοντας για τη διαχείριση τραυμάτων με τη μορφή υδατικών διαλυμάτων, γέλης και εμποτισμένων επιδέσμων/επιθεμάτων. Το PHMB αποτελείται από ένα συνθετικό μείγμα πολυμερών που είναι δομικά παρόμοιο με τα αντιμικροβιακά πεπτίδια (AMPs). Οι ΑΜΡ είναι πρωτεΐνες μικρού μοριακού βάρους που παράγονται από το ανοσοποιητικό σύστημα με αντιμικροβιακή δράση ευρέος φάσματος κατά βακτηρίων, ιών και μυκήτων. Η ιδιαίτερη μοριακή δομή του δίνει στο PHMB τη δυνατότητα να δεσμεύεται με τα αρνητικά φορτισμένα μόρια στην επιφάνεια των βακτηρίων, διαταράσσοντας την ακεραιότητα της βακτηριακής κυτταρικής μεμβράνης και κύριος τον κυτταρικό θάνατο. Τα δεδομένα από τη χρήση του PHMB είναι περιορισμένα σε μικρές σειρές ασθενών χωρίς να υπάρχουν μεγάλες μελέτες.
Ωστόσο, η εμπειρία από την χρήση του σε ασθενείς με αγγειακής αιτιολογίας έλκη κάτω άκρων από την Athens Diabetic Foot Team έχει δείξει πολύ καλά αποτελέσματα, ιδιαίτερα μετά από επεμβάσεις επαναιμάτωσης.