ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ATHENS DIABETIC FOOT TEAM
ΓΙΑ ΤH ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ
Γράφει ο Δρ. Θεοδόσιος Μπίσδας, Διευθυντής της Γ΄ Αγγειοχειρουργικής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Αναπλ. Καθηγητής Αγγειοχειρουργικής Πανεπιστημιακής Κλινικής Muenster Γερμανίας, Ιδρυτής και Διευθυντής της Athens Diabetic Foot Team (A-Team)
Η Athens Diabetic Foot Team συνδυάζοντας την διεπιστημονική προσέγγιση του ασθενούς με διαβητικό πόδι και την τεχνογνωσία της αγγειοχειρουργικής ομάδας στην αποκατάσταση της κυκλοφορίας του ποδιού αλλάζει ριζικά την εικόνα του διαβητικού ποδιού στην Ελλάδα έχοντας μέχρι τώρα ελαχιστοποιήσει τους ακρωτηριασμούς.
Ο αλγόριθμος αυτός περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα με στόχο τη σωστή διάγνωση, την έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος και το συχνό έλεγχο με σκοπό την αποφυγή επανεμφάνισης του διαβητικού έλκους.
Βήμα 1ο: Χρήση του WIfI score για τη σωστή ανάλυση του διαβητικού ποδιού
To σκορ αυτό περιλαμβάνει τρεις σημαντικές παραμέτρους: το είδος της πληγής (Wound), το βαθμό της ισχαιμίας (Ischemia) και τη βαρύτητα της φλεγμονής στο πόδι (foot Infection). Με τη χρήση αυτού του σκορ, οι ειδικοί της διεπιστημονικής ομάδας μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους σε ότι αφορά την περιγραφή του περιστατικού αλλά και να ενημερώνουν τους ασθενείς για την πιθανότητα ακρωτηριασμού εάν δεν προχωρήσει στην κατάλληλη θεραπεία.
Βήμα 2ο: Κλινική εξέταση και παρουσία φλεγμονής
Οι ασθενείς με διαβήτη και έλκη στα πόδια πρέπει να υπόκεινται σε πλήρη δερματολογικό, νευρολογικό, μυοσκελετικό και αγγειακό έλεγχο. Η διάγνωση του διαβητικού ποδιού είναι αυστηρά κλινική! Η λοίμωξη μπορεί να αναγνωριστεί από το ερύθημα (κοκκινίλα), την υψηλή θερμοκρασία του δέρματος του ποδιού, τα υγρά που βγάζει το έλκος, την άσχημη μυρωδιά (δυσοσμία του έλκους), τη φλεγμονή και την παρουσία πύου.
Οι ασθενείς με διαβητικά έλκη και γενικότερα με διαβητικό πόδι, πρέπει να υποβληθούν σε μια σειρά αιματολογικών και βιοχημικών εξετάσεων. Σε αυτές περιλαμβάνονται: γενική αίματος, γλυκόζη, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, CRP (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη), ηλεκτρολύτες (κάλιο, νάτριο), κρεατινίνη και ουρία.
Βήμα 4ο: Καλλιέργεια έλκους, αντιβίωση
Οι ασθενείς με διαβητικό πόδι και εικόνα λοίμωξης πρέπει να υπόκεινται σε καλλιέργεια του έλκους ή της γάγγραινας (μαύρο δάκτυλο) πριν ή τουλάχιστον ταυτόχρονα με την έναρξη χορήγησης της αντιβίωσης. Το ιδανικό είναι να αποστέλλονται προς μικροβιολογική εξέταση καλλιέργειες αίματος, υγρών από το έλκος αλλά και ιστών από τη βάση του έλκους.
Βήμα 5ο: Εξέταση για οστεομυελίτιδα
Η πιθανότητα λοίμωξης του οστού (οστεομυελίτιδα) είναι σημαντικά αυξημένη όταν ο ιατρός μπορεί να ακουμπήσει το οστό στη βάση του έλκους με ένα αμβλύ όργανο ή όταν φαίνεται το κόκκαλο από την πληγή. Η απλή ακτινογραφία του άκρου πόδα είναι συχνά το πρώτο διαγνωστικό μέσο ενώ η μαγνητική τομογραφία μπορεί να αναδείξει το οίδημα του μυελού πριν την καταστροφή του κεντρικού τμήματος του οστού και αποτελεί βοηθητικό στοιχείο για τη διαφοροδιάγνωση της οστεομυελίτιδας από τη νευροπάθεια Charcot.
Βήμα 6ο: Έλεγχος αιμάτωσης, διαγνωστική αγγειογραφία και αποκατάσταση κυκλοφορίας
Ασθενείς με περιφερική αγγειακή νόσο και γάγγραινα έχουν 40% πιθανότητα να χάσουν το άκρο τους μέσα στους πρώτους 6 μήνες μετά την εμφάνιση της γάγγραινας. Εάν τα κλινικά ευρήματα (ωχρό χρώμα δέρματος, απώλεια σφυγμών) και το triplex αγγείων υποδεικνύουν την παρουσία αγγειακής νόσου (βουλωμένες αρτηρίες) τότε θα πρέπει να γίνει υποχρεωτικά διαγνωστική αγγειογραφία. Συνήθως οι περισσότερες βλάβες διορθώνονται ελάχιστα επεμβατικά.
Βήμα 7ο: Κάλος στο πέλμα (πατούσα) / Έλκος στο πέλμα (πατούσα) του ασθενούς
Η αλλοίωση της βιομηχανικής του ποδιού (στραβά δάκτυλα, πλατιά πατούσα) μπορεί να οδηγήσει σε αλλοιώσεις των αρθρώσεων, αποδυνάμωση των μυών και αλλαγή του κέντρου στήριξης του βάρους του ποδιού. Εάν σε αυτό προστεθούν η σκληρή υφή του δέρματος, οι ραγάδες, το ξηρό δέρμα, οι κάλοι και η νευροπάθεια (καθόλου πόνος, αίσθημα σαν να τσιμπάνε βελόνες το πόδι) τότε ο κίνδυνος ανάπτυξης έλκους στο πέλμα είναι πολύ υψηλός. ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Ενώ σε ασθενείς χωρίς διαβήτη αυτό θα προκαλούσε από λίγο έως πολύ πόνο στο περπάτημα, οι διαβητικοί ασθενείς δεν αισθάνονται σχεδόν τίποτα. Ο ασθενής θα πρέπει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα προστασίας (πελματογράφημα, τοποθέτηση ειδικού παπουτσιού, φροντίδα του ξηρού δέρματος και συχνός ποδολογικός έλεγχος).
Το μέγεθος του έλκους θα πρέπει να ελέγχεται σε κάθε κλινική εξέταση ώστε να αξιολογείται η πρόοδος στη σύγκλειση του δέρματος. Έρευνες έχουν δείξει ότι εάν το μέγεθος ενός έλκους μειωθεί κατά 50% στις πρώτες 4 εβδομάδες , είναι πολύ πιθανό να κλείσει τελείως στους επόμενους 3 με 4 μήνες.
Βήμα 9ο: Παρακολούθηση ασθενών με διαβητικό πόδι
Μετά την πλήρη επούλωση του έλκους, 40% των ασθενών θα επανεμφανίσουν το έλκος μέσα στο πρώτο χρόνο και σχεδόν στα 2/3 των ασθενών το έλκος θα επανεμφανιστεί μέσα στα πρώτα 3 χρόνια. Επειδή ακριβώς ο κίνδυνος επανεμφάνισης είναι πολύ υψηλός, είναι πιο σωστό να ενημερώνεται ο ασθενής πως το διαβητικό έλκος δεν επουλώνεται αλλά βρίσκεται σε «ύφεση».
Για περισσότερες πληροφορίες, στείλτε μας μέσω κινητού την εικόνα του ποδιού σας για μια δεύτερη γνώμη από την Athens Diabetic Foot Team στην ιστοσελίδα μας.
Τηλ. Επικοινωνίας: 210 6862658 & 210 6862630
24h Hotline: 6970353515